The picturesque autumn is behind us, although without snow and great frost, winter has knocked on our door.  In the animal world, it's also a big change.  I will mention, for example, the great continental migrations of birds, or the hibernation of certain species of animals, i.e. falling into winter sleep.  A few weeks ago, an amazing event took place in all forests.  Personally, I had the pleasure to see this and come close to the Red deer, because we are talking about them, and observe the rut, where in the foreground you can see beautiful antlers (wreaths) of bulls.
The rutting site is the deer mating season and takes place from mid-September to mid-October, but it lasts intensively for about 2 weeks.  Sometimes it intensifies at the beginning of the third decade of September, and sometimes in late September and October.
It was a foggy morning. The sun was breaking through the clouds, but it was still dark enough to see something interesting.
As usual, I went for a walk to photograph buzzards, which often wait for voles in the morning, sitting motionless just above the ground.  Suddenly, a few deers emerged from the thicket of the forest, which at first grazed only in the clearing. I couldn't get a good photo yet, so I waited patiently.  Well - I thought - "... it's so wonderful that I will enjoy the view and look at myself, it's always better than nothing, maybe the deer will come closer ...?"  I knew the clearing before. I do not even know when a dignified, older bull emerged majestically from the misty thicket. The oldest bull, called herd bull, often emphasizes its strength by roaring loudly. He gives a sign to the younger and bolder (chubby, fans) to stay away.  It is he who controls the largest group of females (hinds) and he makes sure that none of the hinds become detached from the swarm and that another bull abducts any of them.
It does not allow the doe to move away from the swarm, even while feeding. However, the females will ultimately make the choice themselves.  They watch all skirmishes of the floggers carefully and always choose the strongest bull.
After a few moments, when I thought that today was enough ... two younger bulls appeared. Clearly interested in what is happening in the forest clearing.  They stopped moving as the older bull roared. Steam of hot air appeared just above the Deer head.  At this point, the young males began to examine their chances of getting a partner. At first, they made a slight roar to mark their presence in the herd.  But to fight a huge and experienced bull, unfortunately, neither of them had the courage to stand up.
A loud, loud, and resolute roar was just a gentle warning to both the young bulls.  The young bulls wandered off to a safe distance, but I could still observe them and take pictures.  Of course, enjoying this fact. After a few minutes, I noticed something that completely surprised me!  Well, the two previously described young deer started to fight each other!
However, it was not a sharp and fierce skirmish, but only a gentle training (I think ...)  A bit timidly, without the use of great force, as if they did not want to hurt themselves, but the sounds of clashing antlers were probably heard in the area.  Young bulls guided by instinct probably wanted to prove their strength in play.
I only looked to the left, where I saw a herd bull a moment ago, but they have already disappeared into the forest.  Real fights can be fierce, depending on the strength of the opponents.  The winner takes control of a swarm of does, announces it with his voice of triumph, and the defeated has to escape.  If he doesn't run away, the fight continues, and sometimes ends in fatal injury.
For me, the rut is not only a wonderful mating ritual. I noticed that everyone knows each other here. They know everything about themselves.  Previously, looking at each other on forest trails and glades. Rutting time is the best time to reveal yourself.
During the rutting season, almost each of them can face a rival in direct combat, and attracted by the smell of heat, they do extraordinary things, creating a unique atmosphere of this amazing phenomenon.
I have seen a Red deers more than once. Often, when I go to Poland, I go with my uncle to watch, listen and admire the forest animals.  But they always appeared for a moment only to disappear quickly in the shade of forest trees.
This time I was lucky and I could enjoy over an hour of amazing event in the life of these beautiful animals.

Malownicza jesień już za nami, choć bez śniegu i wielkiego mrozu, to jednak do naszych drzwi zapukała zima. W świecie zwierząt to również wielkie zmiany. Wspomnę choćby o wielkich kontynentalnych migracjach ptaków, czy hibernacji niektórych gatunków zwierząt, czyli zapadaniu w zimowy sen. Kilka tygodni temu we wszystkich lasach i borach leśnych rozgrywało się niesamowite wydarzenie. Osobiście miałem tę przyjemność zobaczyć i podejść blisko jeleni szlachetnych, bo o nich mowa, oraz zaobserwować rykowisko, gdzie na pierwszym planie zobaczyć można przepiękne poroża (wieńce) rączych byków. Rykowisko jest to okres godowy jeleni i odbywa się od połowy września do połowy października, z tym, że trwa ono intensywnie około 2 tygodni. Czasami nasila się na początku trzeciej dekady września, a czasami na przełomie września i października.

Był mglisty poranek. Słońce przebijało się przez chmury, ale było jeszcze dość ciemno, aby dostrzec coś ciekawego. Jak zwykle to bywa, wybrałem się na spacer w celu sfotografowania myszołowów, które często o poranku wyczekują nornic, siedząc tuż nad ziemią w bezruchu. Nagle z gęstwiny leśnej wyłoniło się kilka saren, które na początku pasły się tylko na polanie. Nie mogłem zrobić jeszcze dobrego zdjęcia, więc czekałem cierpliwie. Cóż - pomyślałem – „...jest tak cudownie, że nasycę się takim widokiem i popatrzę sobie, zawsze to lepsze niż nic, może jelenie podejdą bliżej...? ” Polanę znałem już wcześniej. Nawet nie wiem, kiedy z mglistej gęstwiny majestatycznie wyłonił się dostojny, starszy już byk.

Najstarszy byk, zwany bykiem stadnym często podkreśla swoją siłę rycząc doniośle. Daje znak młodszym i zuchwalszym (chłystom, kibicom), aby trzymali się z daleka. To on kontroluje największą grupę samic ( łań ) i on pilnuje, aby żadna z łań nie odłączyła się od chmary i aby inny byk którejkolwiek mu nie uprowadził. Nie pozwala łaniom oddalać się od chmary, nawet w czasie żerowania. Samice jednak ostatecznie same dokonają wyboru. Przypatrują się uważnie wszystkim potyczkom chłystów i wybierają zawsze najsilniejszego byka.

Po kilku chwilach, kiedy już pomyślałem, że dziś na tyle... pojawiły się dwa młodsze byki. Wyraźnie zainteresowane tym, co się dzieje na polanie. Stanęły bezruchu, kiedy starszy byk ryknął. Para gorącego powietrza pojawiła się tuż nad głową Jelenia. W tym momencie młode samce badawczo zaczęły oceniać swoje szanse na zdobycie partnerki. Na początku lekko porykiwały, chcąc zaznaczyć swoją obecność w stadzie. Lecz do walki z ogromnym i doświadczonym bykiem, niestety, żaden z nich nie miał odwagi stanąć. Głośne, donośne i stanowcze ryknięcie było tylko delikatną przestrogą dla jednego i drugiego chłysta. Młode byki oddaliły się na bezpieczną odległość, lecz wciąż mogłem je obserwować i robić zdjęcia. Oczywiście ciesząc się z tego faktu. Po kilku minutach zaobserwowałem coś, co zupełnie mnie zaskoczyło! Otóż dwa wcześniej opisane młode jelenie zaczęły walczyć między sobą! Nie była to jednak ostra i zażarta potyczka, lecz tylko delikatny trening ( tak mi się wydaje... ) Trochę nieśmiało, bez użycia wielkiej siły, jakby nie chciały się zranić, lecz odgłosy stukających się poroży słychać było zapewne w okolicy. Młode byki kierowane instynktem zapewne chciały w zabawie udowodnić swoją siłę. Spojrzałem jeszcze tylko w lewo, gdzie widziałem przed chwilą dużego byka wraz ze stadem, ale zdążyły już zniknąć w lesie. Prawdziwe walki bywają zażarte, w zależności od siły przeciwników. Zwycięzca obejmuje panowanie nad chmarą łań, obwieszcza to głosem triumfu, a pokonany musi ratować się ucieczką. Jeśli nie ucieknie, walka trwa do skutku, a czasem kończy się śmiertelnym zranieniem.

Dla mnie rykowisko to nie tylko cudowny rytuał godowy. Zauważyłem, że każdy się tu zna. One wiedzą o sobie wszystko. Wcześniej przypatrując się sobie nawzajem na leśnych szlakach i polanach. Czas rykowiska to najlepszy moment, aby się ujawnić. W trakcie rykowiska prawie każdy z nich może się zmierzyć z rywalem w bezpośredniej walce, a wabione zapachem rui dokonują niezwykłych rzeczy, tworząc niepowtarzalny klimat tego niesamowitego zjawiska.

Samca jelenia szlachetnego widziałem już nie raz. Często, kiedy jadę do Polski, jeżdżę z moim wujkiem popatrzeć, posłuchać i podziwiać leśne zwierzęta. Ale zawsze pojawiały się na moment, by szybko zniknąć w cieniu leśnych drzew. Tym razem mi się poszczęściło i mogłem się nacieszyć ponad godzinę niesamowitym wydarzeniem z życia tych pięknych zwierząt.

Maciej Knop